قدس آنلاین-ساحل عباسی:

ماهیت اعتقادی و مردمی انقلاب اسلامی و نظام برخاسته از آن، از سویی موجب شد دشمنی قدرت‌های حاکم جهانی برانگیخته شود و از سوی دیگر، ایران اسلامی را به کانون الهام‌بخش و بیداری ملت‌ها بویژه مسلمان‌ها تبدیل کرد. بر این اساس، رهبری انقلاب اسلامی؛ از آغازین روزهای پیروزی انقلاب برای انتقال آموزه‌ها و تجربیات خویش به دیگر جوامع اسلامی احساس وظیفه کرد و با طرح اندیشه صدور انقلاب، در صدد پاسخگویی به این نیاز دوسویه انقلاب و طرفداران فراملی آن برآمد. واقعیت این است که اندیشه «صدور انقلاب» که باید به یک سیاست ضابطه‌مند تبدیل شود، با نگرش‌های گوناگونی روبه رو بود، ولی امام خمینی(ره) به عنوان واضع مکتب انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران در مواضع خویش ضمن اعلام قطعی صدور انقلاب، ابعاد آن را نیز ترسیم کرد. در اندیشه‌ امام خمینی(ره) ضمن اینکه صدور انقلاب به دلیل ماهیت و ویژگی‌های ایدئولوژیک انقلاب اسلامی به عنوان وظیفه و تکلیف مطرح بوده و بر مبانی اعتقادی استوار است، از لحاظ واقعیت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی نیز اجتناب‌ناپذیر به نظر می رسد. از طرف دیگر، از دیدگاه امام خمینی(ره) در صدور انقلاب باید ملت‌ها را هدف می‌دانست و به ابعاد جامع صدور انقلاب توجه کرد تا اهداف و منافع جمهوری اسلامی ایران در محیط فراملی برآورده شود. این مهم، با رحلت بنیانگذار انقلاب اسلامی به دستان توانا و اندیشه متعالی رهبر معظم انقلاب ادامه یافت تا چهره‌ای ماندگار و تصویری حقیقی از اسلام ناب محمدی به جهانیان ارائه شود. موضوع صدور ایدئولوژی انقلاب اسلامی از دیدگاه بنیانگذار انقلاب اسلامی و رهبر معظم انقلاب و بررسی ویژگی‌های نامه مقام معظم رهبری به جوانان غربی از مهم‌ترین محورهای مورد نظر در این گفت وگو با دکتر جعفر قنادباشی کارشناس سیاسی و بین الملل است که درادامه تقدیم می‌شود.

عوامل گوناگونی بر تأثیرپذیری مردم جهان بخصوص ملت‌های مسلمان از پیروزی انقلاب اسلامی ایران وجود داشت لطفاً به اختصار به گوشه هایی از آن اشاره کنید.

پیروزی انقلاب اسلامی در ایران به دلایل گوناگونی تأثیرهای مختلفی بر جهان اسلام و مجموع حرکت‌های انقلابی–اسلامی بر جای گذاشت. شاید یکی از مهم‌ترین دلایل آن، سرنگونی نظام پادشاهی بود که سال‌ها مورد حمایت قدرت‌های بزرگ بخصوص آمریکا قرار داشت. در واقع، انقلاب اسلامی به موضوعی تحقق بخشید که از منظر بسیاری از نخبگان و مردم عادی غیرممکن بود، بنابراین فروپاشی نظام پادشاهی قدرتمند ریشه دار مورد حمایت آمریکا به توجه بسیاری از مردم کشورهای منطقه به جمهوری اسلامی ایران منجر شد. بی شک، این توجه در کشورهایی بیشتر مورد تأکید قرار داشت که حکام آن مورد حمایت آمریکا قرار داشتند. مسئله دیگری که دراین انقلاب قابل توجه بود، متکی بودن بر مبانی مذهبی و ایدئولوژی اسلامی و دینی بود، زیرا بسیاری از حرکت‌های انقلابی، نهضت‌های اعتراضی و حرکت‌های سیاسی خالی از تفکر دینی و ایدئولوژی اسلامی بود. وقوع چنین انقلابی، شگفتی تازه‌ای در بسیاری از نخبگان، دانشگاهیان، شخصیت‌های سیاسی و عموم مردم ایجاد کرد، زیرا آن‌ها تا پیش از این شاهد پیروزی چنین انقلابی نبودند. موضوع مهم دیگری که توجه متفکران را به خود جلب کرد، وارد شدن انقلاب در آغازین روزهای پیروزی خود در یک عرصه دموکراتیک و مردم سالار بود، زیرا پیش از استقرار چنین روندی همگان در این اندیشه بودند که در نهایت انقلاب به سمت یک حکومت توتالیتر؛ تمرکز گرا وغیر مردم سالار حرکت خواهد کرد. بی شک این اندیشه، وامدار تجاربی بود که از حکومت‌های سوسیالیستی که به ایدئولوژی سوسیالیستی متکی بودند وانقلاب هایی که درقرن بیستم به وقوع پیوسته بود نتوانستند در سال‌های اولیه استقرار خود به سمت دموکراسی و تشکیل نهادهای دموکراتیک و مردم نهاد حرکت کنند، بنابراین به سمت حکومت‌های توتالیته و غیر دموکراتیک منحرف شدند. از این رو، مردم سالاری در جمهوری اسلامی ایران به جاذبه بیشتری منجر شد، زیرا انقلاب مردمی ایران در نهایت به دیکتاتوری انقلابی نینجامید. با تشکیل مجلس شورای اسلامی و برگزاری انتخابات در موضوع انتخاب نمایندگان مردم و رئیس جمهور، جهان از مردمی بودن این نظام به شگفت آمد.

موضوع صدور انقلاب اسلامی، نخستین بار از سوی امام خمینی(ره) عنوان شد. شاخص‌های مورد نظر ایشان در صدور انقلاب چه بود؟

امام خمینی(ره) از آغازین روزهای پیروزی انقلاب اسلامی، بر صدور انقلاب تأکید جدی داشتند، زیرا ایشان به این موضوع اعتقاد داشتند که به زودی انقلاب اسلامی ایران به کشورهای منطقه سرایت می‌کند، بنابراین همواره بر این موضوع تأکید داشتند که نمی‌توان انقلاب را با توسل به زور شمشیر یا اسلحه صادر کرد، بلکه تنها راه صدور اسلام ناب محمدی به جهان، ایجاد جذابیت‌های خاص فرهنگی- دینی است. بی گمان با توسل به چنین ابزاری خود به خود ملت‌ها به چنین انقلابی گرایش پیدا کرده وآن را دنبال می‌کنند. این دیدگاه فرهنگی- دینی حضرت امام که به خشم دشمنان اسلام منجر شده بود، آن‌ها را برآن داشت تا با دست زدن به تبلیغات فریبنده و گمراه کننده، انقلاب اسلامی ایران را به استفاده از زور و حرکت‌های مسلحانه متهم کنند؛ در حالی که امام(ره) همواره بر این نکته تأکید داشتند که انقلاب از طریق فرهنگی و جذابیت خود موجب تسخیر قلب‌ها می‌شود. بر این اساس، در زمان حیات ایشان شاهد حرکت‌هایی در ملت‌های منطقه در بین مذهبیون بودیم. وضعیت به گونه‌ای شد که سایر مذاهب اسلامی نیز احساس کردند آن‌ها از توانایی هایی در راستای تغییرات حکومتی برخوردار هستند. موج اول صدور انقلاب در کشورهای مختلف در کشورهایی مانند سودان، مصر، مراکش و پاکستان شکل گرفت که هر کدام به گونه‌ای سرکوب شد. پیروزی انقلاب اسلامی ایران نه تنها بر ملت‌های مسلمان، بلکه بر کلیساهای تمام دنیا تأثیرگذار بود، به نحوی که شاهد تحرکاتی در کلیساهای جهان بودیم؛ حرکت‌های مبتنی بر الهیات رهایی بخش که می‌توان به نمونه‌هایی از آن در آمریکای لاتین که مایل به تشکیل حکومت در نیکاراگوئه بودند، اشاره کرد.

با رحلت بنیانگذار انقلاب اسلامی، زعامت و رهبری جامعه اسلامی برعهده آیت الله خامنه ای(مدظله العالی) گذاشته شد. بفرمایید ایشان در مسیر صدور انقلاب اسلامی چه نکاتی را مورد توجه داشتند؟

آیت الله خامنه‌ای با رحلت امام خمینی(ره) در صدر حکومت اسلامی به عنوان زمامدار و رهبر جامعه اسلامی عهده دار مسئولیتی سترگ شدند. هر چند توانایی رهبر معظم انقلاب پیش از این در دوران خدمتشان به همگان ثابت شده بود، اما موضوع مهم در جهان، بدبینی جهان اسلام به انقلاب اسلامی بود، از این رو مسئولیت رهبر معظم انقلاب در زدودن چنین اندیشه هایی چند برابر شد. سران مرتجع عربی به ملت‌ها القاء کرده بودند که جمهوری اسلامی ایران عرب ستیز و با اعراب در ضدیت است، از این رو استکبار با سوء برداشت و تحمیل نظرات خود در پی جنگ هشت ساله رژیم بعثی به اعراب باورانده بودند آنچه در ایران به عنوان اسلام عرضه می‌شود، اسلامی مبتنی بر زرتشتی‌گری، آتش پرستی و اسلامی انحرافی است که متمایز از اسلام واقعی است. استکبار جهانی با تبلیغات مسموم خود تلاش کرده بود با سوء برداشت از دفاع جانانه ما در برابر تجاوز صدام، در جهان عرب این گونه وانمود کنند که ایرانی‌ها به کلی ضد اعراب هستند و نگاه نژاد پرستانه‌ای به اعراب دارند، از این رو این انقلاب توانایی گسترش در سایر کشورهای اسلامی را ندارد. جمهوری اسلامی ایران با زعامت رهبری عالی قدر و آگاه به مسائل روز درمسیری قرار گرفت تا به پالایش ذهنیتی بپردازد که مانع بزرگی در راه گسترش و صدور انقلاب اسلامی به جهان بخصوص جهان اسلام بود. بنابراین، رهبر معظم انقلاب برای ممانعت از افزایش تفرقه انگیزی دشمن به انجام امور حائز اهمیتی از قبیل پررنگ کردن و تعمیق حرکت‌های تقریبی بین مذاهب اسلامی بخصوص در سطح نخبگانی پرداختند. آنچه در دوران حیات امام راحل به عنوان کنفرانس وحدت برگزار شد، در دوران زعامت امام خامنه‌ای با ارتباط گیری با نخبگان به منصه ظهور رسید و ایشان در تلاش بودند به هر نحوی پیام انقلاب اسلامی را از طریق نخبگان به دولت‌های اسلامی و مردم جهان برسانند. پیام مورد نظر ایشان افزایش وحدت در جهان اسلام و اینکه اسلامی که مردمان ایران بدان توجه دارند، اسلامی مبتنی بر آموزه‌های قرآنی و وحیانی است که ناب‌ترین آموزه‌ها را به دنبال دارد.

در عرصه داخلی و تبدیل ایران اسلامی به عنوان الگوی حکومتی مبتنی بر آموزه‌های اسلامی، جمهوری اسلامی و مشخصاً رهبر معظم انقلاب چه راهبردهایی را پیگیری کرده‌اند؟

آنچه در ایران در قالب پیشرفت‌های علمی در عرصه شهرسازی، حل و فصل مشکلات اجتماعی، افزایش قدرت دفاعی؛ پیشرفت‌های قابل توجه در حوزه فناوری هسته‌ای، پرتاب ماهواره و ورود به عرصه علوم فضایی مشاهده می‌شود، از اقداماتی است که در زمان مقام معظم رهبری برای الگوسازی صورت پذیرفت، یعنی جاذبه‌ای برای حرکت‌ها و تحرکات در نهضت اسلامی به وجود آورد. حرکت علمی که در زمان مقام معظم رهبری شتاب بیشتری گرفت، توانست تمام تبلیغات دشمن که نظم اسلامی را مساوی با بربریت و عقب ماندگی عنوان کرده بودند خنثی کند، به نحوی که بسیاری از متفکران اسلامی وغیراسلامی با اشاره به پیشرفت‌های جمهوری اسلامی ایران در حوزه‌ها و عرصه‌های گوناگون بر آن هستند با الگوگیری از جمهوری اسلامی افق روشنی را پیش روی خود قرار دهند. پیشرفت‌های جمهوری اسلامی ایران خون تازه‌ای در رگ‌های جهان اسلام بود، زیرا به آن‌ها نشان داد با توسل و تمسک به آموزه‌ها و دستورهای اسلامی نه تنها عقب مانده نمی‌شویم، بلکه با همت و غیرت اسلامی می‌توان در بسیاری از موارد به پیشرفت‌های مهمی دست یافت. امروز جمهوری اسلامی ایران در عرصه فضا، پزشکی، هسته‌ای و رشد مقاله نویسی علمی در میان ده کشور نخست جهان قرار دارد وهمه این موارد ماحصل پیگیری ها، توصیه‌ها و دلسوزی‌های مقام معظم رهبری است که ما را به سمت الگوی تمدنی سوق دادند.

رژیم صهیونیستی، دشمن شماره یک مسلمانان و بویژه انقلاب اسلامی است و همواره مانعی در مسیر انتقال ارزش‌های انقلاب به مردم سایر کشورها بوده است دیدگاه و راهبرد رهبر معظم انقلاب در تقابل با این رژیم کودک کش و جعلی در موضوع صدور انقلاب چیست؟

مسئله دیگری که مورد توجه و تأکید مؤکد رهبر معظم انقلاب قرار داشت موضوعی بود که مبتلابه جهان اسلام بود، بدان معنا که ذهن جهان اسلام درگیر آن بود و مسلمانان به این باور رسیده بودند که راه حلی برای رهایی از این غده سرطانی ندارند، بنابراین مقابله با رژیم صهیونیستی، مهم‌ترین دغدغه جهان اسلام به رهبری مقام معظم رهبری بود. در دوران زعامت رهبر معظم انقلاب از طریق کمک‌های مستشاری جمهوری اسلامی ایران، جنوب لبنان از اشغال اسرائیل آزاد شد و شیعیان لبنان به موفقیت بزرگی دست یافتند، این موضوع به مثابه پایان افسانه شکست ناپذیری اسرائیل در عالم اسلام بود. با شکست اسرائیل در جنوب لبنان و در جنگ ۳۳ روزه، همگان به باورهای جدیدی در مقابله با دشمن مشترک جهان اسلام رسیدند و این باور ماحصل تلاش‌های شبانه روزی رهبر معظم انقلاب در تغییر نگاه به انقلاب اسلامی بود. این حرکت موجب شد، مردم جهان اسلام متوجه شوند انقلاب ایران متعلق به همه ملت‌های مظلوم مسلمان جهان است، چنان که جمهوری اسلامی ایران با قدرت و قوت کامل در کنار مسلمانان جهان به حل و فصل مشکلات آن‌ها می‌پردازد. کمک به گروه جهادی حماس که یک نهضت حماسی سنی مذهب بود نیز از افتخارات وحدت آفرین جمهوری اسلامی ایران است که به خلق پیروزی‌هایی در جنگ‌های ۲۲روزه، ۸روزه و ۵۱ روزه منجر شد. دستیابی به چنین موفقیت‌هایی منجر به ناکامی دشمن در مقابل صدور انقلاب منجر شد و این موفقیت بزرگی است که در دوران زعامت رهبر معظم انقلاب می‌درخشد. بسیاری از متفکران و اندیشمندان جهان براین باور هستند، آنچه در شمال آفریقا در قالب بیداری اسلامی سبب سقوط دیکتاتورهایی مانند بن علی، قذافی و حسنی مبارک شد، دستاورد حرکت‌های آزادی بخش در فلسطین بود که توانست با خدشه وارد کردن به دستگاه عظیم صهیونیست‌ها اعتماد به نفسی در کشورهای اسلامی ایجاد کند، چنان که در مصر شاهد سردادن این شعار بودیم که اسلام راه حل است.

 از جمله اقدم‌های مهم رهبر معظم انقلاب در افزایش آرامش و ثبات در کشورهای اسلامی اقدام علیه گروه جنایتکار دست پرورده اسرائیلی- سعودی یعنی داعش است. در کنار آن، مقابله با توطئه و شبیخون‌های فرهنگی استکبار نیز از جمله دغدغه‌های مقام عظمای ولایت است که برای جهان اسلام از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. از این رو می‌توان گفت، آنچه در ایران در دوره سی ساله زعامت رهبر انقلاب درایران اتفاق افتاده به ایجاد جاذبه‌های قوی در سایر مردم جهان در گسترش و رویکرد تازه‌ای به جهان اسلام منجر شده است. هر چند همزمان با حرکت‌های مثبت جمهوری اسلامی ایران، دامنه تحرکات دشمن در سرپوش گذاشتن وانحراف از موفقیت‌ها بسیار گسترش یافته و طبیعی است چنین رفتارهایی از سوی دشمن نوعی اعتراف عملی و واکنش برای نادیده گرفتن موفقیت‌های جمهوری اسلامی است.

به عنوان آخرین پرسش، اهداف و مقاصدی که در نامه رهبر معظم انقلاب به جوانان غربی مد نظر معظم له بود را تشریح بفرمایید.

نامه رهبر معظم انقلاب به جوانان اروپایی بسیار هوشمندانه، حکیمانه و چند منظوره بود. متأسفانه، پژوهش‌های کمی در باره این نامه صورت داده شد و این گونه به نظر رسید که نامه ایشان تنها با یک هدف به رشته تحریر درآمده، در حالی که این نامه ماحصل نگاه حکیمانه، هوشمندانه و مبتنی بر تجارب بزرگی از سوی رهبر انقلاب اسلامی در سه دهه زعامت ایشان است که برای جوانان اروپایی نوشته شده است. ابتدای امر، به نظر می‌رسد نامه منحصر به جوانان غربی است، اما مقام معظم رهبری نشان دادند نوشتن این نامه ضرورت بسیار بزرگی در دنیای استکباری است که همواره تلاش می‌کند از طرق مختلف از جمله ایجاد گروهک‌های تروریستی و یارگیری از اروپا و رژیم صهیونیستی چهره خشن وخشونت آمیزی از جهان اسلام ارائه دهد و بر روحیه جوانانی که به دنبال معنویت و ایدئولوژی خدا محور هستند، تأثیر گذاشته ومانع حرکت آن‌ها به سمت اسلام شوند. این نامه، در چنین وضعیتی کوششی بود برای باز کردن مسیرهدایتی بر روی جوانان غرب. این نامه به آن‌ها پیام داد، اگر به دنبال کسب شناخت از اسلام هستید، به منابع اصلی آن یعنی قرآن و سنت رجوع کنید، زیرا توجه به منابعی که دست صهیونیست‌ها و آمریکایی‌ها درآن هویداست نه تنها اسلام واقعی نیست، بلکه ضربات سنگینی به چهره اسلام واقعی وارد کرده است. بی گمان دعوت رهبر معظم انقلاب از جوانان غربی متفاوت از دعوت سایر مسئولان است. ایشان به عنوان زمامدار جامعه اسلامی و رهبری سیاسی-مذهبی با تجربه در عرصه سیاست و مذهب این نامه را می‌نویسند وجوانان غربی را به تحقیق و تفحص درباره اسلام ناب دعوت می‌کنند. از این رو، بر مسلمانان واجب است در شرایطی که بسیاری از جوانان اروپایی شیفته گرویدن به اسلام هستند با راهنمایی آن‌ها مانع از پیوستن به داعش و گروه‌های تروریستی شوند که به اسم اسلام، چهره واقعی اسلام را تخریب می‌کنند. نامه رهبر معظم انقلاب علاوه بر ظاهر، باطنی داشت که از جمله آن‌ها می‌توان به حالت تهاجمی آن اشاره کرد. مقام معظم رهبری دراین نامه به همه اتهاماتی که در خصوص افراط گرایی و خشونت طلبی به ایران زده شد به طور صریح و روشن پاسخ داده و آن‌ها را رد کردند. ایشان به همه مسلمانان پیام دادند اسلام ایران، از اسلام داعشی و گروه‌های افراطی جداست. در واقع، این دفاعیه منطقی جمهوری اسلامی بود و تأکید بر این نکته که ایران از داعش و حرکت‌های تکفیری جداست. سومین موضوع در این نامه که حایز اهمیت است، توجه دادن افکار عمومی داخل ایران به این موضوع که جایگاه خود را از نظر فرهنگی، سطح ایدئولوژیک و مراتبی از انسانیت که در ایران بدان دست یافته‌ایم، دریابیم.